HAYVANSAL DOKULAR

A-Epitel Dokusu

* Hücreler arası madde yok denecek kadar azdır.
* Kan damarı içermez.
* Bölünme yeteneğine sahip hücrelerden oluşur.
* Hücreleri oldukça farklı görevler üstlenmiştir.
* Beslenme ve solunum bağ dokusu aracılığı ile yapılır.
* Hücrelerinde yaptıkları işe göre özelleşmeler görülür. (Sil, Microvillus, Salgı vb. )


Kökeni : Epitel dokusunda ektoderm ,endoderm ve mezoderm orijinli olanların bulunması ile diğer dokulardan ayrılır.
1-Ektoderm Orijinli : Deri epidermisi , Kornea epiteli , Ter , Meme bezleri ve Sinir sistemidir.
2-Endoderm Orijinli : Sindirim kanalı epiteli , Karaciğer , Pankreas ve Mide bezleridir.
3-Mezoderm Orijinli : Böbrek , Erkek ve Dişi üreme kanalları epiteli , Kan ve lenf damarları epitelidir

Organizmadaki Görevleri :

* Emme (Absorbsiyon)
* Salgılama (Sekreksiyon)
* Taşıma (Transport)
* Kasılma (Kontraksiyon)
* Boşaltım
* Koruma
* Duyu

Epitel Dokunun Görevlerine Göre Çeşitleri :
1) Örtü epiteli

2) Salgı Epiteli

3) Duyu Epiteli

4) Kassel Epitel

a-Örtü epiteli Sınıflandırılması ve Organizmada Bulunduğu Yerler :
1-Tek Tabakalı Yassı Epitel : Difüzyon ve filtrasyonun olduğu yerlerde görülür. Bunlar
Akciğerler Alvoler odalar , Kan damarlarının içi , Kılcal kan damarları , Bowman kapsülü , Henle kulpunun ince kanal bölgesidir.

2-Tek Tabakalı Kulak Epitel : Örtü korumanın yanı sıra böbrek tubullerinde salgılama ve emme işlevide görür. Bunlar Tiroid , Ovaryumda , Tükürük bezi , Karaciğer ,ve pankreas salgı kanalları Omurgasızlarda deri bu epitelle örtülüdür.

3-Tek Tabakalı Silindirik Epitel : Salgıların salınması ve besinlerin emiliminde rol oynar. Bunlar midenin kordiya bölgesinden anüse kadar sindirim kanallarını döşer.Sil taşıyan silindirik hücreler, uterus , ouidukt , akciğer bronşları , omuriliğin merkezi kanallarında bulunur. İşlevi yüzeydeki sıvı ve partiküllerin hareketini sağlamaktır.

4-Yalancı Çok Katlı Epitel : Yapısında bulunduğu yere göre mukus salgılayan hücrelerle , silli hücrelerde bulunur. Salgıbezlerinin büyük kanallarında , Paratroid bezde, erkek uretrasında bulunur. Silli olanları trake ve bronşlarda gözyaşı bezinde bulunur.Görevi solunum kanallarına giren toz ve mikroorganizmaları makusla yakalayıp sillerle dışarı itmektir.

5-Çok Katlı Yassı Epitel : Koruma işlevi yürütür. Ağız , Özefagus , Epislatis , Vagina , Anüs , ve konjuktivada bulunur. Deride bulunan (epidermis te) keratin ize olur.Omurgasızlarda üst deri tek katlı epitelden oluşurken omurgalılarda çok katlıdır.
b-Salgı Epiteli Sınıflandırılması ve organizmada Bulunduğu Yerler :
Epitel dokudan özelleşen salgı bezleri organizmada enzimlerle sindirimin gerçekleşmesi ,mukoz ile organlarda nemin ve kayganlığın sağlanması , hormonlarla yaşamsal olayların denetlenmesinde rol oynar. Kurbağa ve solucan derisindeki mukoza deride nemliliğin devamını böylece solunumu olanaklı kılar. NOT : Eklem bacaklılarda epidermis kitin , CaCO3 ve Ca (PO4)2 katılımıyla sertleşir ve organizmanın dış iskeletini oluşturur
1-Dış Salgı Bezleri : Tükürük , ter , yağ , gözyaşı , böbrek ve sindirim kanalı bezleri ,ürogenitel sistemin duvarlarındaki bezler örnektir.
2-İç Salgı Bezleri : Hipofiz , epifiz , tiroit , paratroit , adrenal bez , timüs , eşey bezleri örnektir.
3-Karma Bezler : Mide , pankreas örnektir.
Dış Salgı Bezleri Çeşitleri ve Organizmada Bulunduğu Yerler :
1-Tek hücreli bezler :
Solucan derisindeki solunum yollarında ve
sindirim kanalındaki goblet hücreleri (Mukus salgılayarak nemlilik ve kayganlık
sağlar.)
Mukus Salgısının Organizmadaki Önemi :

* Ağızda mekanik sindirimle oluşan partiküllerin yapışıp lokma haline gelmesi.
* Yüzeyin kayganlaşması.
* Yüzey neminin korunması.
* Sindirim kanalı iç yüzeyinin enzimatik etkilerden korunması.
* Solunum kanalında hava ile giden partiküllerin sillere yapışması.
* Solucan ve kurbağada deri solunumunun gerçekleştirilmesi

2- Çok Hücreli Bezler :

* Basit Tubuler Bezler : Ter bezleri , mide bezleri , uterus bezleri.
* Bileşik Tubuler Bezleri : Tükürük bezi , erkeklerde Cowper bezi , dişilerde Bartholini bezleri.

* Basit Alvoler Bezler : Memelilerde görülmez kurbağa derisinde bulunur.
* Bileşik Alvoler Bezleri : Derinin yağ bezleri , prostat ve meme bezleri.
* Bileşik Tubuler Alvoler Bezler : Tükürük bezleri , yutak ve özefagus bezleri , pankreas , süt bezleri , prostat

Duyu Epiteli ve organizmada bulunduğu yerler :İç kulakta korti organında , burunda , dilde , gözde bulunur.
NOT : Deri ile alınan duyular epitel kökenli hücreler değil özelleşmiş sinir sonlarıyla alınır.
c-Kessel Epitel ve organizmada bulunduğu yerler :
Tükürük , ter , gözyaşı ve meme bezlerinin etrafında yıldız şeklinde kasılabilme yeteneği olan miyoepitel hücrelerdir. Salgı bezlerinin salgılarının boşaltılmasında rol oynar.

B-Bağ Dokusu

* Mezodermden meydana gelir.
* Hücre ve hücreler arası maddeden oluşur.
* Bol miktarda kan damarı ve sinirler içerir.
* Hücreler arası madde difüzyona elverişlidir.
* Yapısında esas doku hücreleri ve kan dokusun ait olan hücreler bulunur.
* Vücudun her noktasında bulunur.
* Esas hücrelerinin gerektiğinde bölünme yeteneği vardır .(Fibroblast)
* Hücreleri gerekirse diğer doku hücreleri haline dönüşebilir. ( Kıkırdak, kan,Kemik gibi.)

Bağ dokusu hücreler ve hücreler arası maddede meydana gelir. Hücreler arası madde şekilli ve şekilsiz elemanlar olarak iki tiptir ve fibroblastlar tarafından oluşturulur.
a-Hücreleri :
1-Fibroblastlar : Bağ dokusu ara maddesinin şekilli ve şekilsiz elemanlarını üretir.Bölünme yeteneği vardır. Gerekirse diğer doku hücreleri haline dönüşebilir.
2-Makrofag : Mikroorganizma , işlevsiz proteinler , kimyasal maddeler , yabancı cisimler , ölü hücre ve kanserli hücreleri fagositozla yok ederek vücudun savunmasında rol oynar.
3-Plazmasitler : Antikorlar meydana getirerek vücudun Hücresel olarak mikroorganizma ve yabancı proteinlere (Antijen) karşı korurlar.
4-Liposit : Yağ depolayan hücrelerdir.

5-Mastosit : Heparin salgılayarak bağ dokusu ara maddesinin katılaşmasını önler.Böylece ara maddenin difüzyona elverişli halde tutar.
F-Melanosit (Pigment Hücreleri) : Melanin pigmenti biriktirerek deri ve gözün U.V.ışınlara karşı korunmasında rol oynar.
NOT : Fibroblastlar ihtiyaç halinde diğer hücreler haline dönüşebilirler.
Örn: Osteositler.
b-Ara Madde :
1-Kollejen Lifleri : Gerilme ve çekilmelere dayanıklıdır. Tendonlarda , beyin zarı
2-Elastik Lifler : Uzayıp kısalabilirler. Alvoler oda ve kan damarları.
3-Retiküler (ağsı) lifler : Dalak , lenf düğümleri , karaciğer , kan damarları ,
Bağ Dokusunun Görevleri :

* Doku ve organları birbirine bağlar.
* Doku ve organlara şekil ve direnç kazandırır.
* Dokuları onarır ve doku kayıplarını tamir eder.
* Vücudun savunmasında Görev alır.
* Kan damarı içermeyen (epitel , kıkırdak ) dokuların beslenmesini sağlar.

C-Kıkırdak Dokusu

* Mezodermden meydana gelir.
* Hücre ve hücreler arası maddelerden oluşur.
* Omurgasızlardan sadece yumuşakça ve kafadanbacaklılarda bulunur.
* Kan damarı ve sinir içermez.
* Hücrelerin beslenmesi çevredeki bağ dokularından gerçekleşir.

a-Hücreleri :
Kondrositlerdir. Ara maddenin şekilli ve şekilsiz elemanlarını yaparlar. Ara madde içinde lakün adı verilen boşluklarda bulunurlar.
b-Ara madde :
1-Şekilsiz Eleman : Temel madde olup kondrin adı verilir.
2-Şekilli Elemanlar : Elastik ve kollejen liflerdir.
Kıkırdak doku ara maddesine göre üçe ayrılır.
1-Hiyalin kıkırdak : Kollejen lifler taşımasına karşın homojen yapı gösterir. Kıkırdaklı balıklarda iskelet , embriyonal dönemde iskelet , burun , trake , kaburga uçlarında bulunur. Metabolizması çok düşük ve regenerasyon yeteneği yoktur.
2-Elastik Kıkırdak : Ara madde elastik lifler taşırlar. Kulak kepçesi , ses telleri östaki borusu , dış kulak yolunda bulunur.
3-Fibröz (lifli) Kıkırdak : Bol miktarda Kollejen lifler taşırlar. Omurlar arasındaki diskte , diz kapağında , göğüs ve köprücük kemiğinin oynak (eklem) yerlerinde bulunur.
Görevi :
1-Bazı organların şekil kazanması (burun , kulak vb.)
2-Bazı organların yapı ve şekillerinin bozulması (Trake , bronş , östaki borusu )
3-Kemiklerin eklem bölgelerinde tahribatın önlenmesi , kayganlığın sağlanması
4-Kemikleşme (Kemiklerde boyca büyümenin sağlanması )
NOT: Kıkırdağın regenerasyon , büyümesi ve beslenmesi yapısında bol miktarda kan damarı ve sinirler taşıyan bağ dokusu yapısında olan ve perikondrium adını alan kıkırdak zarı ile gerçekleşir.
D-Kemik Dokusu

* Mezodermden köken alır.
* Hücre ve hücreler arası maddeden meydana gelir.
* Vücudun dişlerden sonra en sert yapılarıdır.
* Kıkırdak ve bağ dokusunun kemikleşmesi ile oluşur.
* Yapısında kan damarları ve sinirler bulunur.
* Arsa madde sert ve geçirimsizdir ; beslenme ,solunum ve boşaltım doku içine kadar özel kanal sistemi ile ulaşan kan damarlarından difüzyonla olur.

* Yaşam boyu metabolik ve hormonal etkilerle ; yenilenme , büyüme ve küçülme görülür.
* Vücud ta inorganik maddelerin depolandığı dokudu.
* Hücrelerine osteosit , ara maddeye ise osein denir.
* Kan dokusunun bütün hücreleri kırmızı kemik iliğinde oluşur.


K emikleşme: kıkırdak ara maddesine minarellerin çökelmesi ile sertleşmesine denir.Kemikleşme için gerekli koşullar:

* Yeterli ve dengeli beslenme.
* Vit-D ve vit-C.
* Dengeli hormon salınımı (Tirokalsitonin ve Parathormon)
* Dengeli ve yeterli mineral (Ca, Mg, P, F )
* Güneş ışını ve spor.

Kemik dokusu çeşitleri:
1- Süngersi kemik dokusu: İçleri kırmızı kemik iliği ile dolu düzensiz boşluklardan meydana gelmiştir. Uzun kemiklerin epifiz (Uç) kısımında bulunur. Kısa ve yassı kemiklerin merkezinde bulunur.
2- Sıkı kemik dokusu: Gözle görülen boşlukları olmayıp,mikroskobik kanallar taşır. Kan damarları ve sinirler bu kanallarda bulunur. Uzun kemiklerin diafiz (Gövde ) kısımında diğer kemiklerin merkezinde bulunur. Uzun kemiklerin gövdesindeki kanalda sarı kemik iliği bulunur.
Kemik dokusu hücreleri ve hücreler arası maddesi
a- Hücreleri:
1- Osteoblastlar: Kemik dokusu ara maddesini oluşturan hücrelerdir. Bu hücreler periost denen zarın hemen altında bulunurlar. Olgunlaştıklarında ara madde içinde kalıp osteositlere dönüşürler.
2-Osteoklastlar: Kemik kanalı ve boşlukların iç yüzeyinde bulunurlar. Fagositoz yetenekleri olup ara maddenin yıkılmasına neden olurlar. Kandan gelen monositlerin birleşmesinden oluşurlar. Kanda Ca dengesinin sağlanmasında rol oynarlar.
b- Ara madde:Osein denir organik ve inorganik olmak üzere iki kısımda oluşur.
1-Organik: Kollejen lifler ve şekilsiz proteinsel yapılardan meydana gelirler.
2-İnorganikokuya sertlik veren esas kısımdır. Kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat, magnezyum fosfat, kalsiyum florid vb. maddelerden oluşur.
Not: Sert olan ara maddenin kolay kırılmasını önleyen ara maddede bulunan kollejen liflerdir.
Kemik dokusunda büyüme :
1-Enine büyüme:Periost tarafından sağlanır.
2-Boyca büyümeiafizle epifiz arasında kalan kıkırdağın kemikleşmesiyle gerçekleşir.

Not:Eşey hormonların etkisiyle epifiz eklenti yerindeki hücre bölünmesi dolayısıyla boyca büyüme durur.
Not: Kandokusunun bütün hücrelerinin oluşumu ve olgunlaşması kemik dokuda gerçekleşir.( Sadece T lenfositleri timusta , B lenfositleri sindirim sistemi lenfoid yapılarında olgunlaşır.)
E-Kan Dokusu

* Mezoderm orijinlidir.
* Hücre ve hücreler arası maddeden oluşur.
* Akışkandır. Damar ve kalp sistemi gibi kapalı ortamda bulunur. Vücutta kayıbı görülebilen tek dokudur.

* Hücreleri eritrositler , leukosit ve trombositlerdir. Kanın % 45 ‘ini oluştururlar.
* Ara maddeye plazma denir. Kanın % 55 ‘ini oluşturur.
* Akışkan olan dokuda hareket kalbin etkisiyle sağlanır.
* Tek hücreli ve mikroskobik organizmalarda bu doku bulunmaz.
* Hücreleri kısa ömürlüdür. Doku devamlı yenilenir.


Hücreler
Alyuvarların Özellikleri

* mm kanda 5 milyon tane bulunur. Değişik canlılarda farklıdır. (Tavukta 3,Kedide 9 milyon) kansızlıkta azalır. Oksijen yetersizliğinde artar.
* yuvarlak yası hücrelerdir.
* Memeliler hariç Diğer omurgalılarda çekirdeklidir. (Ancak çekirdek görev yapmaz.)
* Yalnız lamada eritrositler elips şeklinde ve çekirdeklidir.
* Kanda bulunan olgun eritrositlerde nukleus , E.R. , R.N.A., mitekondri , sentrozom , ribozom vb. organeller bulunmaz.
* Ortalama ömürleri 120 gündür.
* 8-Sitoplazmalarında hemoglobin ve karbonik anhidraz gibi enzimler taşır.
* 9-Boyanmamış eritrositlerin rengi hemoglobin içeriğine bağlı olarak yeşilden ten rengine değişir.

* 10-Eritrosit zarındaki mukopolisakaritlerin antijen özelliğinden dolayı kan grupları oluşur.
* 11-İnsanın 5. ayından itibaren alyuvarlar kırmızı kemik iliğinde üretilir.
* 12-Ergin alyuvarlarda mitekondri olmadığında gerekli enerji O2 ‘siz solunumla sağlanır.

* 13-Yaşlanan alyuvarlar dalak , karaciğer ve kemik iliğindeki makrofaglar tarafından parçalanır.

* 14-Kandaki hareketi yavaştır.

NOT :
1-Hemoglobin in beta zincirindeki valin aminoasit inin yerini gulutamin in alması eritrositin yapısını bozarak orak şeklinin oluşmasına neden olur. (Orak hücreli anemi.)
2-Hemoglobin sentezi ile alyuvar sayısının birbirleri ile ilişkisi yoktur. Demir etkisinde hemoglobin sentezi azalır ;ancak alyuvar üretimi sürer.
3-Kanda oksijen miktarı azalınca karaciğer ve böbreklerden salınan eritroprotein , eritrosit yapımını uyarır.

Akyuvarların Özellikleri :

* Çekirdeklidir.
* Renksizdir.
* Amipsi hareket ederler.
* damarların dışına çıkabilirler.
* kırmızı kemik iliği ve lenfatik yapılarda oluşurlar.
* Ortalama 1mm kanda 4000-11000 arasında bulunurlar.
* Enfeksiyon , alerjik durum ve beslenmeden sonra sayıları artar.
* Kan dışında bağ doku ve diğer dokularda da görülürler.
* Kan dokusunu geçici süre kullanırlar. Bağ dokusunda daha uzun süre kalırlar.
* Lenf dolaşımında bulunurlar.
* Ömürleri 1-2 saat ile 15 gün sürebilir.
* Kandaki sayısı ile enfeksiyonun şiddeti arasında doğru orantı vardır.
* Viral hastalıklarda sayısı azalır.

Akyuvarlar granulosit ve agranulosit olmak üzere iki hücre grubuna ayrılır.
A- Agranulositler:
a)Lenfositler:

* En küçük akyuvarlardır.
* Nukleus büyük ve düzdür.
* Hareket az veya hiç yoktur
* Kırmızı kemik iliğinde oluşurlar,daha sonra timüs ve sindirim sistemi lenfoid yapılarına giderek olgunlaşırlar ve tekrar kana geri dönerler.

* Vücudun hücresel ve humoral olarak savunulmasında görev alırlar.
* Gereğinde damar dışına çıkıp diğer dokulara geçerler.
* Bağ dokusuna geçip fibroblastlara dönüşebilirler.
* Merkezi sinir sistemi hariç her dokuda görülürler.
* Uzun ömürlü hücrelerdir.

b)Monositler:

* En büyük akyuvarlardır.
* Nukleus yuvarlak ,atnalı veya fasulye şeklinde olabilir.
* Sitoplazma granulsüz ve boldur.
* Çok hareketlidirler.
* Kırmızı kemik iliğinde oluşurlar.
* Bakteri , yabancı cisim ve hücre atıklarını fagositozla yok ederler.
* Gereğinde bağ dokusuna geçerek makrofajlara dönüşürler.
* Karaciğer Kupffer hücreleri ve akciğerlerdeki makrofajların orijinini oluştururlar.

B- Granulositler:
a)Nötrofiller:

* Çok hareketlidirler.
* Sitoplazmaları asidik ve bazik boyarlarla boyanmaz.
* Bakteri yel enfeksiyonlarda sayıları artar.
* Ameboid hareketlerle yabancı cisimleri fagositozla yok ederler.
* Gereğinde damar dışına çıkıp diğer dokularda fagositoz yaparlar.

b)Eozinofiller:

* Asit boyalarla pembeye boyanırlar.
* Ameboid hareket ederler
* Kanda ve bağ dokusunda fagositoz vücud savunulmasında rol alırlar.
* Daha çok antijenlere karşı görev yaparlar.
* Alerji ,paraziter hastalıklarda ve aşırı duyarlılıkta sayıları artar.

c)Bazofiller:

* Bazik boyalarla maviye boyanırlar.
* Histamin ve heparin içerirler.
* Bağ dokusu mast hücrelerine çok benzerler.
* Yangı oluşumunda rol oynarlar.

Trombositlerin özellikleri

* Megakaryosit denen dev hücrelerin sitoplazmik parçalarıdır.
* Balık,kurbağa,sürüngen ve kuşlarda çekirdekli ve gerçek hücresel yapılardır.
* Memelilerde sitoplazmik partiküllerdir.Gerçek hücre değillerdir.
* Normalde ömürleri 8-10 gündür.
* Kanın pıhtılaşmasında rol alırlar.
* Omurgalılarda trombositlerin yaptığı işi omurgasızlarda akyuvarlar yapar.
* Gerçek pıhtılaşma mekanizması omurgalılarda görülür.
* Memeliler hariç diğer omurgalılarda troımbositler kan köken hücrelerinden farklılaşır.

F-Kas Dokusu

* Mezodermden orijin alır.
* Hücreler arası madde bağ dokusundan oluşur.
* Hücreler ipliksi ve mekik şeklindedir.
* Hücre sitoplazmasında bol miktarda miyofibriller bulunur.
* Hücrelerin kontraksiyon ve ekspansiyon yetenekleri vardır.
* Hayvansal çok hücrelilerde vücud ve organ hareketini sağlar.
* Dokunun bölünme ve rejenerasyon yeteneği yoktur.
* Bol miktarda kan damarı ve sinirler içerir.
* Uyarı aldıklarında kimyasal bağ enerjisini mekanik enerjiye çevirirler.
* Uyarı alma,uyarı iletme ve uyarma yetenekleri vardır.


Yüksek yapılı (Omurgalılarda) İskelet kası (Çizgili kas) dokusu,Organ kası (Düz kas) dokusu ve kalp kası dokusu olmak üzere üç tip kas dokusu vardır.
a-Çizgili kaslar:

* İstemli çalışırlar.
* Motor sinirlerle uyarılır.
* İskelet sistemi üzerinde bulunur; vücudun hareketini sağlar.
* Hücrelerin kaynaşması sonucu çok çekirdekli görünürler.
* Kasılmaları hızlı ve şiddetlidir.
* Gerektiğinde oksijensiz solunum yaparlar; yorgunluk görülür.
* Glikojen depolarlar.
* Bolca keratin –P içerirler.
* Actin ve miyozin flamentleri düzgün sıralanış ( bantlaşma) gösterir.
* Yapısındaki miyoglobulin den dolayı kırmızı renkte görülürler. (Beyaz çizgili kaslarda vardır.)

* Eklem bacaklılarda hareket çizgili kaslarla sağlanır. Bu nedenle hareket hızlıdır.

* Bütün hücreleri sinirlerle temas halindedir. Gelen uyarı aynı anda temas ettiği bütün hücrelerde kasılma meydana getirir.

-Beyaz kaslar:Tavukların göğüs kasları, Tavşanda bacak, insanda kol kasları büyük ortanda beyaz kaslardan meydana gelmiştir.
Özellikleri:

* Çok az miyoglobulin içerirler.
* Enerjilerini glikojenin oksijensiz solunumla yıkımından üretirler.
* Kasılmaları hızlı ve büyük güç üretirler.
* Çok kısa sürede yorgunluk gösterirler.
* Mitokondri oranı azdır.
* Kanlanma oranı azdır.
* Ani hareketler (Kaçma, kurtulma vb.) için uygundur.

-Kırmızı kaslar:İnsanda bacak kasları, uçan kuşlarda kanat kasları gibi.
Özellikleri:

* Miyoglobulin çoktur.
* Enerjilerinin çoğunu öncelikle yağ asitlerinden karşılar.
* Yavaş kasılırlar.
* Uzun süre yorulmadan çalışırlar.
* Mitokondri sayısı çoktur.
* Kanlanma oranı fazladır.
* Uzun süreli hareketler (Koşma , yürüme , uçma ) için uygundur.

b-Düz kaslar:

* İğ şeklinde hücrelerden oluşur.
* Nukleus tek ve ortadadır.
* Pembe renklidir.
* Kalp hariç organların yapısında bulunur.
* Otonom sistemin kontrolünde çalışır. İstemsiz hareket ederler.
* Çalışmaları yavaş olup yorgunluk göstermezler.
* Oksijensiz solunum yapılmaz.
* Glikojen depolanmaz.
* Omurgalılarda organ hareketini sağlar. Bazı omurgasızlarda (Yumuşakça,Toprak solucanı vb.) vücud hareketinide sağlar. O nedenle bucanlılarda hareket oldukça yavaştır.
* Bantlaşma göstermezler.
* Uterus hariç rejenerasyon (Yenilenme) yetenekleri yoktur.
* Sinirler bir grup hücreyi uyarır, uyartı diğer hücrelere bu hücrelerden yayılır. nedenle bu kaslarda uyartıya verilen cevap yavaştır ve uzun sürelidir.

c-Kalp kası:

* Bantlaşma gösterirler.
* Sadece kalbin yapısında bulunur.
* Otonom sistem tarafından kontrol edilir.
* Bir veya iki nukleuslu olup nukleuslar merkezde bulunur.
* Mitokondri sayısı oldukça fazladır.
* Nöronlar belli noktalarda sinir düğümleri yaparlar;uyartılar hücrelere buradan yayılır.

* Çalışma temposu sinirlerle ve hormonlarla kontrol edilir.
* Kas telleri yan demetlerle birbirine bağlanır.( Sadece kalp kasında görülen özellik)
* Demetlerin arasını bağ dokusu doldurmuş olup bol miktarda kan damarları içerir.
* Ritmik ve otomatik olarak çalışır.
* Rejenasyon yetenekleri yoktur.

G-Sinir Dokusu

* Ektoderm orijinlidir.
* Nöron ve glia hücrelerinden oluşmuştur.
* Fiziksel ve kimyasal uyarıları elektriksel enerjiye dönüştürür.
* Uyarı alma , uyarı iletme ve uyarma özelliği vardır.
* Organizmada iç ve dış değişmelere karşı uygun tepkilerin oluşumunu sağlar.
* Gelişkin şekil omurgalılarda olmaka beraber, süngerler hariç diğer omurgasızlarda da bulunur.
* Nörotransmiter madde (Sinirsel hormon) üreterek salgı bezleri gibi çalışır.
* Rejenerasyon yetenekleri yoktur .Ancak periferik sinirlerde aksonları saran schwann hücrelerin etkisi ile aksonlarında oluşan dejenerasyon onarılabilir.

* Organizmada merkezi(Beyin ve omurilik) ve çevresel sinir sistemini oluşturur.
* Çevresel sistemde ara madde bağ dokusundan oluşurken , merkezi sistemde ara madde nöroglia tarafından oluşturulur.


a-Hücreleri: (Nöronlar)

* Kimyasal ve fiziksel olarak uyarılır.
* Uyarıyı elektriksel olarak hücre zarında taşır.
* Uyartıyı kimyasal olarak başka hücreye aktarır.
* Nörotransmiter maddeleri üretir.(Akson uçlarında).
* Uzantılarını kısmen dejenere edebilirler.
* Hücre gövdesinden kısa (Dendirt ) ve uzun (Akson) uzantıları bulunur.
* Uyarı dendirt ve hücre gövdesi ile alınır , akson uçları ile verilir.


b-Ara madde (Nöroglia dokusu)

* Glia ve schwann hücreleri tarafından oluşturulur.
* Nöronların arasını, nöron hücrelerinin uzantıları ve glia hücreleri extrasellular boşluk kalmayacak şekilde doldururlar.

* Glia hücreleri ; sinir dokusunun ,beslenmesinde , solunumunda ve desteklenmesinde rol oynar.

* Dokuda ölen sinir hücrelerinin yerini doldurur.
* Ara maddesinden izole edilen sinir hücresi ölür.

NOT : Retikula Endotelial Sistem
Bulunduğu Yapı ve organlar :

*
o Bağ dokusu ---------- Histiyositler
o Karaciğer ---------- Kupffer hücresi
o Akciğer ---------- Makrofaglar
o Lenf düğümleri ----- Makrofaglar
o Dalak --------- Makrofaglar
o Kemik iliği ---------- -Makrofaglar
o Kemik ---------- Osteoklast
o Merkezi sinir sis.--- -Glia hücreleri
o Eklem sıvısı -------- -Tip A hücresi